Join/Donate

Canllaw Gweithredu: Cael Eich Aelod o’r Senedd i Siarad Allan

Read this page in English

Mae moroedd, llynnoedd ac afonydd Cymru yn cael eu tagu gan system ddŵr sy’n methu pobl a’r blaned. Ni fydd y sgandal hwn yn cael ei ddatrys gyda hanner mesurau na sbin PR – mae angen gweithredu gwleidyddol beiddgar. Mae gan Aelodau o’r Senedd rôl allweddol i’w chwarae wrth ddwyn y llygredwyr i gyfrif ac ysgogi newid gwirioneddol yn y Senedd. Dyna pam mae angen i ni eu cael ar ein hochr ni. 

Isod fe welwch gamau ymarferol i’ch helpu i ddylanwadu ar eich AS ar fater llygredd carthion – ac os hoffech fynd gam ymhellach i ddeall y beth, y sut a’r pam o droi eich AS yn hyrwyddwr dros ddŵr glân, lawrlwythwch y Canllaw Gweithredu llawn am fwy o awgrymiadau, strategaethau a gwybodaeth am y newidiadau rydym yn galw amdanynt. 

Lawrlwythwch: Canllaw Gweithredu – Cael Eich Aelod o’r Senedd i Siarad Allan PDF

 

Beth all aelodau’r senedd ei Wneud? 

Mae ASau yn cael eu hethol i’ch cynrychioli chi yn y Senedd yng Nghaerdydd – ac mae hynny’n rhoi pŵer gwirioneddol iddynt i fynd i’r afael â’r sgandal carthion yng Nghymru. Gallant ddwyn gweinidogion i gyfrif, gwthio am ddeddfau cryfach, a mynnu gorfodaeth llymach ar Dŵr Cymru Welsh Water a Hafren Dyfrdwy pan fyddant yn llygru. Yn lleol, gallant gefnogi ymgyrchoedd cymunedol, rhoi pwysau ar reoleiddwyr fel Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) i weithredu, ac amlygu llygredd yn y cyfryngau. Yn gryno: eich AS yw eich llais yn y Senedd – felly gadewch i ni sicrhau eu bod yn ei ddefnyddio i ymladd dros ddŵr glân. 

Dylanwadu ar Eich AS 

1. Gwnewch eich Gwaith Cartref – Pwy yw eich Aelod o’r Senedd a beth sy’n ei danio?   

I ddarganfod yn gyflym pwy yw eich Aelodau o’r Senedd, ewch i’r dudalen ‘Dod o Hyd i Aelod o’r Senedd’ ar wefan y Senedd a nodwch eich cod post yn y blwch chwilio. Bydd hyn yn dangos enwau’r Aelodau o’r Senedd sy’n cynrychioli’ch etholaeth neu’ch rhanbarth, pa bleidiau y maent yn perthyn iddynt, eu manylion cyswllt, a pha etholaeth y Senedd rydych chi’n byw ynddi – mae hon yn wybodaeth ddefnyddiol iawn, yn enwedig os ydych chi am gael trigolion eraill yn eich etholaeth i ymuno â’ch ymgyrchu! 

Unwaith y byddwch yn gwybod pwy yw eich AS, gallwch gloddio ychydig yn ddyfnach. Os sgroliwch i lawr i’r adran ‘Fy Ngweithgareddau Senedd’ ar ei broffil, fe welwch archif o weithgareddau eich AS – gan gynnwys cwestiynau a gyflwynwyd, cynigion a osodwyd ac areithiau a draddodwyd. Gall y wybodaeth hon roi syniad i chi o ba mor weithgar ydyw yn y Senedd a pha faterion sy’n bwysig iddo neu iddi. 

Gallwch hefyd sylwi ar ei flaenoriaethau mewn mannau eraill: ar eu sianeli cyfryngau cymdeithasol, dyfyniadau mewn papurau newydd lleol, neu ddiweddariadau ar eu gwefan eu hunain. Yn aml, mae’r rhain yn datgelu pa bethau maent am gael eu gweld yn eu cefnogi yn y gymuned – ac yn rhoi awgrymiadau defnyddiol i chi am y ffordd orau o ddenu eu sylw. 

2. Cysylltu â’ch Aelod o’r Senedd   

Mae sawl ffordd o gysylltu ag eich AS – gallwch anfon e-bost atynt, ffonio eu swyddfa neu hyd yn oed anfon llythyr. Fodd bynnag, fel arfer bydd y rhan fwyaf o ASau’n well ganddynt os byddwch yn anfon e-bost. Gallwch ddod o hyd i holl fanylion cyswllt eich AS ar ei broffil ar wefan y Senedd. 

Gallwch hefyd gwrdd â’ch AS mewn un o’i gymorthfeydd galw heibio lleol – ond cofiwch, fel arfer dim ond 10–15 munud fydd eich slot mewn sesiwn o’r fath, ac fel rheol bydd angen i chi archebu ymlaen llaw drwy e-bost neu dros y ffô 

Angen man cychwyn? Defnyddiwch ein templed e-bost i estyn allan at eich AS! 

*PWYSIG: Ar hyn o bryd, mae gennych 1 AS sy’n cynrychioli eich etholaeth ac 4 AS rhanbarthol sy’n eich cynrychioli ar lefel ranbarthol. O Fai 2026 ymlaen, ni fydd ASau rhanbarthol bellach, a bydd pob etholaeth yn y Senedd yn ethol 6 AS yn lle hynny. Gwnewch yn siŵr eich bod yn blaenoriaethu pwy rydych yn cysylltu ag ef yn gyntaf: edrychwch ar eu diddordebau, gwiriwch a ydynt yn dal unrhyw swyddi yn Llywodraeth Cymru, a nodwch os ydynt yn aelodau o unrhyw bwyllgorau perthnasol yn y Senedd. Gall targedu’r AS cywir yn gyntaf wneud eich neges yn llawer mwy effeithiol.* 

Er mor demtasiwn yw llenwi’ch neges gyntaf at eich AS â gwybodaeth gymhleth a manwl iawn, nid dyma bob amser y ffordd orau o ddylanwadu arnynt. Felly, gadewch i ni ddechrau gyda’r pethau sylfaenol: 

  • Eich cod post – fel y gall eich AS wirio eich bod yn un o’i etholwyr. 
  • Pam rydych chi’n cysylltu – i osod y disgwyliad o’r cychwyn eich bod am drafod effaith llygredd carthion. Gall hyn helpu i atal y sgwrs rhag mynd oddi ar y trywydd. 
  • Beth rydych chi am iddo ddigwydd – os ydych yn awyddus i gwrdd â’ch AS, nodwch eich cais yn glir. Os ydych yn meddwl y gallai fod angen ychydig mwy o amser na’r 10–15 munud arferol mewn cymhorthfa galw heibio, neu y byddech yn well gennych gwrdd ar-lein yn hytrach nag wyneb yn wyneb, sicrhewch eich bod yn cyfathrebu hynny hefyd. 

Prif flaenoriaeth Aelod o’r Senedd yw ei etholaeth ei hun, felly canolbwyntiwch ar sut mae llygredd carthion yn taro pobl, natur a busnesau’n union ar eu stepen drws. Sut bynnag y penderfynwch strwythuro’ch neges, sicrhewch eich bod yn cynnwys y tri phwynt canlynol: 

  • Chi – pwy ydych chi, sut rydych chi wedi cael eich effeithio’n bersonol gan garthion, a’ch bod yn byw yn eu hetholaeth. 
  • Eich cymuned – sut mae llygredd carthion yn effeithio ar bobl a busnesau’n lleol. 
  • Y mater – beth sy’n digwydd ar hyn o bryd sydd wedi eich ysgogi i gysylltu â nhw. 

Awgrym gorau: gall defnyddio straeon personol fod yn arbennig o bwerus. Maent yn troi problemau haniaethol yn brofiadau dynol go iawn – gan ei gwneud yn llawer anos i’ch AS edrych i’r cyfeiriad arall. 

3. Cyfarfod eich Aelod o’r Senedd   

Gall cyfarfod ag eich AS deimlo’n frawychus, ond nid oes angen iddo fod felly o gwbl! Cofiwch, fel un o’i etholwyr, ei waith yw cynrychioli’ch buddiannau. 

Boed eich cyfarfod yn wyneb yn wyneb neu ar-lein, mae paratoi yn allweddol i greu argraff. Tynnwch ar eich profiadau eich hun – neu rai’ch cymuned – i ddangos nad yw methiannau’r diwydiant dŵr yn bell nac yn haniaethol, ond yn broblemau go iawn sy’n taro pobl, natur a busnesau ar hyn o bryd yn etholaeth eich AS. 

Ceisiwch gefnogi’ch stori gydag ystadegau a ffigurau i ddangos maint y broblem. Nid oes angen i chi fod yn arbenigwr – mae gan yr Safer Seas & Rivers Service (SSRS) app  a’r SAS Data HQ bopeth sydd ei angen arnoch: o ddata ar ryddhau carthion i adroddiadau salwch lleol, yn barod i’w ddefnyddio i gryfhau’ch achos! 

Yn aml, pan fydd Aelod o’r Senedd yn teimlo dan bwysau mewn cyfarfod, efallai y bydd yn ceisio rheoli’r sgwrs. Mae hwn yn ymddygiad amddiffynnol cyffredin. Y ffordd orau i geisio atal hyn yw sicrhau eich bod wedi paratoi’n dda yr hyn rydych am ei ddweud. Dylai hyn grynhoi ac ymhelaethu ar y wybodaeth a roesoch yn eich neges gyntaf i’ch AS. 

Dyma sut y gallwch strwythuro’ch achos i amlygu’ch cysylltiad â’r broblem a dangos i’ch AS pam y dylai ofalu: 

Cyflwyniad personol
e.e. “Rwy’n caru nofio gwyllt – mae’n un o’r pethau gorau am fyw yma, ac mae cymaint yn ein cymuned yn teimlo’r un peth.” 

Y broblem uniongyrchol
e.e. “Ond mae tywallt carthion yn ein man lleol yn golygu ein bod wedi gorfod canslo sesiynau nofio, ac mae busnesau lleol sy’n rhentu padlfyrddau a chaiacau yn colli incwm.” 

Y broblem ehangach
e.e. “Nid yw hyn yn fater lleol yn unig – mae’n genedlaethol. Mae carthion yn cael eu tywallt i ddyfroedd ledled y DU, mae pobl yn mynd yn sâl, ac mae’r cwmnïau dŵr yn gwobrwyo penaethiaid gyda bonysau yn lle datrys y broblem.” 

Yr ateb
e.e. “Mae hyn yn gorfod newid. Mae angen tryloywder llawn arnom, monitro priodol ar orlifiadau carthion, a chanlyniadau gwirioneddol i’r llygredwyr – fel y gall ein cymuned fwynhau dyfroedd glân a diogel eto.” 

Unwaith eich bod wedi cyflwyno’ch achos, gwrandewch. Gofynnwch gwestiynau clir i ddeall ble mae’ch AS yn sefyll a cheisiwch ganfod ble mae ei flaenoriaethau’n gorgyffwrdd â’ch pryderon chi. Nid oes yr un AS eisiau cael ei weld yn anwybyddu iechyd y cyhoedd nac yn niweidio’r economi leol, felly defnyddiwch ffeithiau a straeon i gysylltu llygredd carthion â’r materion y maent eisoes yn dweud eu bod yn gofalu amdanynt. Cadwch y sgwrs yn dawel ac yn adeiladol – mae hyn am adeiladu cytundeb, nid eu dal allan. 

Mae llawer o gyfarfodydd ag ASau’n colli momentwm os nad yw’r cam gweithredu allweddol yn cael ei osod yn glir. Peidiwch â gadael i hynny ddigwydd – sicrhewch eich bod yn gorffen gyda cham nesaf pendant ac ymarferol. Canolbwyntiwch ar un cais blaenoriaethol – boed hynny’n ysgrifennu at eich cwmni dŵr, codi’r mater yn y Senedd, neu roi pwysau ar reoleiddwyr i ddarparu atebion. Gallwch bob amser ddatblygu i gamau mwy beiddgar yn nes ymlaen. 

Geiriwch eich cais mewn ffordd sy’n gwahodd ymateb – e.e. “Alla i gyfrif ar eich cefnogaeth?” – i greu ymdeimlad o atebolrwydd. A sicrhewch eich bod yn ei adael ar bapur: nodyn byr neu e-bost sy’n crynhoi’ch prif bwyntiau a’r hyn rydych yn gofyn amdano. Bydd hynny’n rhoi cofnod clir i’ch AS weithredu arno, ac yn rhoi rhywbeth i chi ddilyn i fyny wedyn. 

Angen cefnogaeth? Rydym wedi creu templed briffio AS y gallwch ei ddefnyddio i osod eich cais yn glir ac i gynnwys y ffeithiau sy’n ei gefnogi. 

4. Camau Dilynol 

Efallai mai hwn yw’r cam pwysicaf oll – ac un y mae’r rhan fwyaf o bobl yn ei anghofio: cofiwch ddilyn i fyny. Os ydych am i’ch AS droi’n gynghreiriad gwirioneddol yn y frwydr yn erbyn llygredd carthion, nid eich cyfarfod cyntaf yw’r diwedd – dim ond y dechrau ydyw! 

Nid yw dilyn i fyny’n golygu ei boeni bob dydd. Mae’n golygu cael cynllun clir i aros mewn cysylltiad, cadw’r pwysau ymlaen, a sicrhau eu bod mewn gwirionedd yn gwneud yr hyn y dywedasant y byddent yn ei wneud. 

Ar ddiwedd eich cyfarfod, gwnewch yn glir y byddwch yn gwirio ar y pwyntiau allweddol a drafodwyd. Gall pa mor aml rydych chi’n cyfathrebu ag eich AS ddibynnu ar y cyd-destun a pha mor frys yw’ch cais. Fodd bynnag, fel canllaw bras, dyma sut y gallai’ch cynllun dilynol edrych: 

  • 1 wythnos – Anfonwch e-bost diolch yn cadarnhau’r hyn a gytunwyd. 
  • 1 mis – Gwiriwch a ydynt wedi gweithredu ar y camau a addawyd. 
  • 3 mis – Rhannwch unrhyw ddiweddariadau neu dystiolaeth newydd a gweld a ydynt wedi siarad allan yn gyhoeddus. 
  • 6 mis – Os ydynt wedi cyflawni, codiwch y safon gyda chais newydd. Os na, cynyddu’r pwysau drwy’r cyfryngau, cyfryngau cymdeithasol, neu weithredu cymunedol. 

Defnyddiwch ein templed Cynllun Dilynol AS i greu eich cynllun eich hun i sicrhau bod eich AS yn aros yn atebol! 

Resources